“Ký ức không phai” – những câu chuyện của học sinh miền Nam trên đất Bắc

Ngày 23-11, tại Đường sách TP HCM, Nhà Xuất bản Tổng hợp TP HCM đã ra mắt cuốn sách “Ký ức không phai” của nhiều tác giả.

Ký ức về những năm tháng “ngày Bắc, đêm Nam”

“Ký ức không phai” là một tập hợp những câu chuyện chân thực, sống động của những người miền Nam tập kết ra Bắc sau Hiệp định Genève năm 1954. Cuốn sách không chỉ là một tài liệu lịch sử giá trị mà còn là cảm xúc, trăn trở của những con người đã trải qua một giai đoạn lịch sử đầy biến động.

Họ là những cán bộ thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau khi đi tập kết như sĩ quan quân đội Trần Văn Danh (sau này là Thiếu tướng, Phó Chủ tịch UBND TP HCM, Anh hùng Lao động, Anh hùng Lực lượng vũ trang), nhà báo Lưu Quý Kỳ (sau này là Vụ trưởng Vụ Báo chí Ban Tuyên huấn Trung ương)…

Họ là những học sinh tuổi vị thành niên như Đinh Miên (sau này là kỹ sư điện, Anh hùng Lao động); nhiều người tuổi đời tính chưa đủ 5 ngón tay, có người phải ẵm trên tay như Trần Đức Hạnh (sau này là TS Toán Kinh tế); thậm chí còn nằm trong bụng mẹ khi xuống tàu tập kết như Huỳnh Dũng Nhân (sau này là nhà báo, nhà văn, họa sĩ).

Trong sách là cảm nhận của cán bộ, chiến sĩ, học sinh miền Nam về những ngày đầu tiên đặt chân lên miền Bắc được đồng bào miền Bắc đón tiếp thân tình, nồng hậu; ký ức về những năm tháng “ngày Bắc, đêm Nam”, về sự phấn đấu không mệt mỏi trong học tập, làm việc để góp phần đẩy nhanh ngày nước nhà thống nhất, gia đình đoàn tụ; cả những câu chuyện không thể gọi là vui của tuổi học trò trong cuộc sống xa quê hương, gia đình, vắng cha thiếu mẹ…

Tất cả những cảnh huống vui, buồn, tự hào, ân hận đều đã được 29 tác giả gửi gắm trong 58 bài viết trong sách, chia thành 3 phần. 

 Phần I – Theo dòng lịch sử: 70 năm – Ngày ấy, bây giờ (1954 – 2024). Phần II – Ngày Bắc, đêm Nam – Chia ly và Đoàn tụ. Phần III – Học sinh miền Nam trên đất Bắc, những dòng ký ức.

“Điều đặc biệt trong cuốn sách là chỉ trong chưa đầy 450 trang khổ vừa, người đọc có thể tiếp cận khá toàn diện với các tư liệu lịch sử, vừa tóm gọn vừa chi tiết về Hiệp định Genève 1954 bao gồm cả những tình tiết lịch sử tế nhị hầu như chưa nhắc tới trong nhiều năm qua” – nhà báo Nguyễn Thế Thanh, chủ biên, đồng thời là một tác giả trong các tác giả, chia sẻ.

Nhà báo Nguyễn Thế Thanh cho biết từ lúc bắt đầu có ý tưởng đến lúc cuốn sách ra đời chỉ vỏn vẹn chưa đến 3 tháng.

Không chỉ tham gia vào chuỗi hoạt động kỷ niệm 70 năm ngày ký kết Hiệp định Geneve và sự kiện Chuyển quân Tập Kết, cuốn sách còn được xem như là sản phẩm đầu tiên của đề án “Gìn giữ và phát huy giá trị học sinh miền Nam trên đất Bắc” – một mong muốn của nhiều người đã được đưa ra vào dịp gặp gỡ định kỳ ngày 20-7-2024 của học sinh miền Nam Bình Xuyên – Vĩnh Yên.

“Không ai và không điều gì bị lãng quên”

Buổi ra mắt sách đã trở thành một “chuyến tàu thời gian” đưa độc giả và đại biểu trở về những năm 1954 đầy biến động.

Cuộc giao lưu với các cán bộ, học sinh miền Nam như nhà văn Nguyễn Thị Xuân Phượng, nhà báo Nguyễn Thế Thanh, bà Vũ Phương Mai cùng những thế hệ con em của họ như TS Nguyễn Thị Hậu, nhà báo Huỳnh Dũng Nhân – những nhân chứng lịch sử của thời kỳ tập kết, đã để lại ấn tượng sâu sắc.

Những câu chuyện được kể lại như những thước phim sống động, đưa người nghe trở về một thời kỳ hào hùng của dân tộc với những ký ức không thể nào quên, khơi gợi lòng tự hào dân tộc và tình yêu quê hương. Những câu chuyện được kể như những lời tâm tình, gần gũi và chân thành. Khán giả lắng nghe say sưa, thỉnh thoảng lại có những tràng pháo tay vang lên.

Bên cạnh những câu chuyện cảm động, các nhân chứng muốn gửi gắm thông điệp “không ai và không điều gì bị lãng quên”.